ازدواج یک پروسه مرحله به مرحله و نسبتا طولانی است یعنی از روز اولین خواستگاری تا روز عروسی و رفتن عروس و داماد به خانه بخت ممکن است گاهی چند سال به طول بینجامد که البته ناگفته نماند، به عقیده بسیاری از کارشناسان، دوران نامزدی و عقد نباید بیش از 6-12 ماه به درازا بکشد.
اما در جریان این پروسه چند مرحله ای که شامل خواستگاری، بله برون، نامزدی، عقد، حنابندان، عروسی و پاتختی است هزینه های زیادی صرف می شود که بسیاری از خانواده ها از چند و چون این هزینه ها اطلاعی ندارند و نمی دانند که کدامیک را باید تقبل کنند و کدامیک را باید از طرف مقابل خود انتظار داشته باشند. با بزمینه در این مقاله همراه باشید تا این هزینه ها و جزئیات آنها را ریز به ریز بررسی نماییم.
خواستگاری
اولین مرحله در هر ازدواج و وصالی خواستگاری است که البته رسم و رسوم مربوط به آن معمولا بر هیچکس پوشیده نیست. خانواده داماد در منزل پدر عروس میهمان هستند و پذیرایی در جلسات خواستگاری بر عهده خانواده عروس است و خانواده داماد نیز به رسم ادب و احترام در هر بار قرار ملاقاتی که برای خواستگاری دارند سبد گل شایسته و جعبه شیرینی برای عروس و خانواده اش هدیه می برند. که جزئیات جلسات خواستگاری را می توانید در مقالات در جلسه خواستگاری چه بپوشیم؟ و در خواستگاری سوتی ندهید! مطالعه نمایید.
بله برون
اولین مرحله پس از خواستگاری و جواب مثبت عروس خانم و به توافق رسیدن خانواده ها، بله برون است. بله برون به شیوه های متفاوتی در فرهنگ های مختلف برگزار می شود، مثلا برخی از خانواده ها به جشنی مانند جشن نامزدی، بله برون می گویند و برخی دیگر به جلسه ای خانوادگی و صمیمانه که بین دو طرف و اقوام نزدیک شان برگزار می شود، بله برون اطلاق می کنند.
در اینگونه بله برون ها که در منزل پدر عروس خانم برگزار می شود، هدایایی از جانب آقای داماد و خانواده اش برای عروس خانم برده می شود. این هدایا حتما شامل گل و شیرینی می باشد که گل می تواند طبیعی یا مصنوعی باشد و کاملا به سلیقه افراد مرتبط است. مزیت گل مصنوعی این است که سبد گل را تا سالیان سال به رسم یادگاری می توانند نگاه دارند.
علاوه بر گل و شیرینی، در مراسم بله برون معمولا هدایایی هم برای عروس خانم تهیه و تزیین میشود: انگشتر نشان، پارچه چادری یا شال سفید برای این که عروس، در روز عقد از آن استفاده کند و آن را نشان خوش یمنی و میمنت می دانند، کله قند که برخی آن را برای یادگاری نگه می دارند و برخی رسم دارند تا در روز بله برون این کله قند توسط یکی از بزرگان فامیل شکسته شود و کیک بله برون.
همچنین در برخی شهرها مانند تبریز، یزد، اصفهان و برخی مناطق خراسان رسم بر این است که حتما خانواده داماد باید طبقی از شیرینی های محلی مانند قطاب، باقلوا، نوقا یا شیرینی نخودچی را با خود به منزل عروس ببرند.
در انتها می رسیم به دفتر بله برون که به دفتری مصور و زیبا گفته می شود که توافقات طرفین در مورد مهریه، شیربها، جهیزیه، تاریخ برگزاری مراسم عقد و عروسی، نوع مسکن و سکونت زوج و شرایط ضمن عقد در آن ثبت می شود.
شرایط ضمن عقد مانند حق طلاق، حق مسکن، حق حضانت اولاد، حق تحصیل و حق کار کردن در بیرون از خانه برای عروس خانم و شرایط دیگری که گاهی به عنوان مهریه بر داماد دین می شوند، مانند حفظ کردن قرآن، حفظ کردن شاهنامه و دیوان حافظ، اطعام فقرا یا هر شرایط دیگری که بین عروس و داماد و خانواده ها صحبت شده است، در این دفتر بله برون نوشته می شود و همه افراد حاضر در مراسم بله برون که معمولا علاوه بر خانواده ها، بزرگترهای فامیل (شامل پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، عموها و دایی ها، خاله ها و عمه ها و سایر اقوام نزدیک) نیز هستند آن را امضا می کنند.
این که دفتر بله برون را چه کسی باید بخرد خیلی مشخص نیست. گاهی بعضی از افراد معتقد هستند که این دفتر باید توسط خانواده داماد به منزل عروس آورده شود و شرایط درون آن نوشته شود. اما توصیه بزمینه به عروس خانم ها این است که با توجه به ابهام این مساله برای بسیاری از افراد، خودشان این دفتر را از قبل تهیه کنند تا اگر خانواده داماد رسم نداشتند یا از تهیه دفتر غفلت کردند، برنامه ریزی ها به هم نخورد و مجبور نشوید شرایط ازدواج خود را درون کاغذی معمولی بنویسید!
در مراسم بله برون، تهیه لباس عروس به عهده خودش است و با هزینه شخصی باید تهیه گردد و همچنین پذیرایی از میهمانان با میوه و شیرینی و گاهی شام نیز بر عهده خانواده عروس است.
هزینه هایی که در مراسم بله برون بر عهده داماد است:
*گل طبیعی یا مصنوعی
*شیرینی
*کله قند
*کیک بله برون
*پارچه چادری یا شال سفید
*طبق شیرینی محلی مانند قطاب، باقلوا یا شیرینی نخودچی
*دفتر بله برون
هزینه هایی که در مراسم بله برون بر عهده عروس است:
*لباس بله برون عروس
*پذیرایی عصرانه
*پذیرایی شام در صورت تمایل
*لباس بله برون
*دفتر بله برون
نامزدی
جشن نامزدی اولین مراسمی است که عروس و داماد ازدواج خود را جشن می گیرند و اولین باری است که افراد فامیل و اقوام این تازه واردان به خانواده را می بینند و می شناسند.
برای جشن نامزدی هم رسم و رسوم متفاوتی در بین خانواده ها وجود دارد اما معمولا هزینه های برگزاری جشن نامزدی اعم از تالار، میوه و شیرینی و گاهی شام بر عهده خانواده عروس است اما لباس نامزدی و هزینه آرایشگاه عروس را خانواده داماد باید تقبل کنند. در جشن نامزدی نیز هدایایی از طرف خانواده داماد برای عروس تهیه می شود که این هدایا همان خریدهای نامزدی هستند. کیف و کفش، پارچه مجلسی (گیپور، حریر، ساتن، دانتل یا ...) یا لباس دوخته شده مجلسی، نیم ست طلا، لوازم آرایش و شاخه نبات که در بین بعضی خانواده رسم بر این است که شاخه نبات و قرآن را خانواده عروس خریداری می کنند، اما بعضی اوقات نیز شاخه نبات را خانواده داماد تهیه می کنند و به همراه خریدهای نامزدی برای عروس خانم هدیه می آورند.
هزینه های مربوط به دکوراسیون و دیزاین میز نامزدی نیز بر عهده عروس است و خانواده داماد هدایای تزئین شده را در گوشه ای از میز نامزدی قرار می دهند. کیک مراسم نیز توسط داماد تهیه می شود که البته بهتر است همه این اقلام با مشورت عروس و با سلیقه او خریداری شود تا خاطره خوب و زیبایی برای عروس و داماد از جشن نامزدی شان باقی بماند.
در انتها، گیفت هایی که معمولا در مراسم نامزدی به میهمانان مراسم تقدیم می شود را خانواده عروس تهیه می کنند و به پاس احترام و قدردانی از اقوام خود و اقوام داماد که در مراسم نامزدی فرزندان آنها شرکت نموده اند، به میهمانان داده می شود.
هزینه های مراسم نامزدی که بر عهده داماد است:
*ست کیف و کفش عروس
*پارچه یا لباس مجلسی عروس
*لوازم آرایش
*لباس نامزدی عروس
*آرایشگاه عروس
*کیک نامزدی
*نیم ست طلا
*شاخه نبات
*قرآن عروس
هزینه های مراسم نامزدی که بر عهده عروس
است:
هزینه های تالار
پذیرایی عصرانه
پذیرایی شام در صورت تمایل
دکوراسیون و دیزاین میز نامزدی
عقد رسمی یا محضری و جشن عقد
عقد رسمی و محضری زمانی برگزار می شود که صیغه محرمیت دائمی بین عروس و داماد خوانده می شود و ازدواج آنها به صورت رسمی در دفترخانه ثبت می گردد. بعضی از خانواده ها قبل از عقد رسمی عروس و داماد، برای دوران نامزدی، صیغه محرمیت مدت داری بین دختر و پسر می خوانند. اما عقد رسمی به ثبت عقد دائم در دفتر ثبت ازدواج گفته می شود که قبل از آن عروس و داماد باید آزمایش های قبل از ازدواج را انجام دهند و حلقه ها را خریداری نمایند.
هزینه های مربوط به آزمایشگاه ازدواج و هزینه های سالن عقد و دفتر ثبت ازدواج همگی بر عهده داماد است. حلقه عروس را داماد و حلقه داماد را عروس خریداری می کند و اگر قرار بر برگزاری مراسم عقد است، برای هزینه تالار، پذیرایی عصرانه و پذیرایی شام، رسوم متفاوتی وجود دارد. در بین برخی اقوام، خانواده عروس این هزینه ها را تقبل می کنند. اما در بین بعضی خانواده ها، داماد عهده دار این هزینه هاست. البته این روزها بیشتر به گونه ای پیش می رود که این هزینه ها بین خانواده عروس و داماد تقسیم می شود، به عنوان مثال گاهی هزینه رزرو تالار و دکوراسیون و میوه و شیرینی بر عهده عروس و هزینه شام بر عهده داماد است و این توافقات کاملا بستگی به صحبت های بین طرفین دارد و قانون خاصی برای آن وجود ندارد، اما طبق عرف لباس عقد و آرایشگاه عروس بر عهده داماد است.
اگر لباس عقد رسمی و لباس جشن عقد عروس، متفاوت باشد، معمولا لباس عقد رسمی را خود عروس تهیه می کند و لباس مجلسی را داماد تهیه می کند.
در جشن عقد نیز هدایایی بین عروس و داماد رد و بدل می شود که ساعت یکی از آنهاست. ساعت عروس را داماد و ساعت داماد را عروس خریداری می کند.
ظرف عسل برای مراسم عسل خوران را خانواده عروس تهیه می کنند، اما کیک مراسم را خانواده داماد خریداری می کنند. در مراسم عقد رسمی معمولا رسم بر این است که پس از سه بار خواندن خطبه و قبل از اینکه عروس خانم جواب بله را بدهد، داماد انگشتر یا گردن بندی را با عنوان زیر لفظی به عروس می دهد.
هزینه های مربوط به مراسم عقد که بر عهده داماد است:
*آزمایشگاه
*سالن عقد و دفتر ثبت ازدواج
*شیرینی محضر
*زیر لفظی
*لباس عقد عروس
*آرایشگاه عروس
*ساعت عروس
*حلقه عروس
*کیک عقد
*بخشی از هزینه های برگزاری مراسم عقد در صورت توافق طرفین
هزینه های مربوط به مراسم عقد که بر عهده عروس:
*لباس عقد محضری
*ساعت داماد
*حلقه داماد
*ظرف عسل
*بخشی از هزینه های برگزاری مراسم عقد در صورت توافق طرفین
دوران عقد و جزئیات آن
دوران عقد به فاصله بین جشن عقد و عروسی یک زوج گفته می شود که معمولا بین 1 ماه تا 1 سال به طول می انجامد، البته بعضی از عروس و دامادها ممکن است که سال ها در دوران عقد باقی بمانند که کارشناسان و مشاوران خانواده، این طولانی شدن دوران عقد را توصیه نمی کنند.
در دوران عقد، مراسم ها و عیدهای مختلفی وجود دارد که هر یک از آنها رنگ و بوی خاصی برای تازه عروس و تازه داماد دارد. شب چله یا شب یلدا، عید نوروز یا هر عید دیگری مانند عید قربان، غدیر، عید فطر، روز زن و حتی چهارشنبه سوری معمولا رسم بر این است که خانواده عروس، خانواده داماد را به منزل خود و به صرف شام دعوت می کنند و خانواده داماد نیز هدایایی را برای نوعروس خود تدارک می بینند، که این هدایا به زیبایی توسط خانواده داماد یا به کمک موسسات تزئینات و دکوراسیون جشن تزئین می شوند.
هدایایی مانند طلا، لباس، هدایای نقدی، لباس ها و بوت های زمستانه برای شب یلدا، کیک و شیرینی یلدایی، میوه آرایی های یلدا و گوشت قربانی که به صورت درسته و کامل در عید قربان از طرف خانواده داماد برای خانواده عروس آورده می شود.
در دوران عقد، عروس نیز هدایایی را برای داماد تهیه می کند. عروس خانم می تواند هدایایی اعم از لباس و کفش زمستانه برای شب یلدا، ساعت و ادکلن و کراوات برای مناسبت های دیگر مانند عید نوروز و روز تولد و روز مرد، برای آقای داماد تهیه می کند.
حنابندان
مراسم حنابندان نیز معمولا یک شب قبل از عروسی برگزار می شود که به نوعی خداحافظی عروس از منزل پدری و آغاز قدم گذاشتن در خانه مشترک با همسر و زندگی متاهلی با تمام مسئولیت ها، چالش ها و دغدغه ها، شادی ها و لحظات خوش است.
مراسم حنابندان معمولا در منزل پدر عروس برگزار می شود و هزینه های آن بر عهده خانواده عروس است. مراسم حنابندان، زنانه است و می تواند به صرف عصرانه یا شام برگزار گردد، اما لباس حنابندان عروس، آرایشگاه عروس و حنا و تزئینات آن بر عهده داماد است و معمولا خرید های عروسی که شامل لباس خواب، لباس زیر، لوازم آرایش، پارچه های مجلسی، لوازم آرایش، کیف و کفش و ادکلن، آینه شمعدان و ... می باشد، توسط خانواده داماد به زیبایی تزئین شده و در روز حنابندان به منزل پدر عروس برده می شود. بعضی از خانواده ها، تکه ای طلا مانند انگشتر، دستبند یا گردنبندی را نیز برای نوعروس خریداری می کنند و برای هدیه حنابندان برای عروس خود می برند.
هزینه های مراسم حنابندان که بر عهده داماد است:
*ظرف حنا و تزئینات
*لباس عروس
*آرایشگاه عروس
*خریدهای عروسی و تزئین آنها
*هدیه های حنابندان
هزینه های مراسم حنابندان که بر عهده عروس است:
*پذیرای عصرانه
*پذیرای شام در صورت تمایل
*دکوراسیون و تزئینات مراسم ( که می تواند در منزل یا تالار باشد)
عروسی
مراسم عروسی پرهزینه ترین مراسم مربوط به ازدواج است که غالبا تمام هزینه ها اعم از تالار، شام، آتلیه عروس، لباس عروس، آرایشگاه عروس، ماشین عروس، دسته گل عروس، تزئینات و دکوراسیون (گل آرایی، شمع آرایی، تشریفات و ...)، خریدهای عروسی برای عروس، سرویس طلا و کیک عروسی و گیفت های عروسی بر عهده داماد می باشد.
عروس نیز در جشن عروسی برای داماد خرید می کند. این خریدها می تواند لباس خواب، روبدوشامبر راحتی، لباس زیر، ادکلن، چمدان، سشوار و ریش تراش و لوازم بهداشتی مانند فوم و خمیر ریش تراشی، افترشیو، ژل مو و ... کفش و پارچه کت و شلواری باشد. هزینه های خرید و یا دوخت کت و شلوار داماد و اکسسوری ها مانند پاپیون، کراوات یا شال کمر داماد بر عهده عروس است. سبد نان و پنیر که بعضی خانواده ها رسم دارند در هنگام ورود عروس و داماد به منزل مشترک شان به دست بگیرند و آن را نشانی از برکت و رزق و روزی می دانند، نیز بر عهده خانواده عروس است.
جهیزیه
برای جهیزیه نیز در مناطق و فرهنگ های مختلف ایرانی رسم و رسوم متفاوتی وجود دارد، اما در اکثر خانواده ها خرید جهیزیه بر عهده عروس و خانواده عروس است و چند قلم از وسایل در هنگام بله برون و کاغذنویسی بر عهده داماد گذاشته می شود. معمولا این اقلام یک یا چند مورد از این موارد است: فرش و لوازم صوتی تصویری مثل تلویزیون و سینمای خانگی و ...، سرویس چوب شامل تخت، گنجه، میز توالت و سرویس مبلمان و میز تلویزیون، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، اجاق گاز و یخچال.
مراسم جهازبرون هم جزو مراسم هایی است که این روزها دیگر مانند گذشته مرسوم نیست، اما باز هم بسیاری از خانواده ها آن را برگزار می کنند. در این مراسم، خانواده داماد به همراه چند طبق کش و کارگر باربری و نیسان های تمیز و نو به خانه عروس می روند، جهیزیه را به خانه مشترک عروس و داماد منتقل می کنند و خانواده عروس، جهیزیه را به زیبایی چیده و مرتب می کنند و در انتها خانواده داماد، خانواده عروس و اقوام آنها را به ضیافت شام در منزل یا رستوران دعوت می کنند.
در مراسم جهازبرون تمام هزینه های مربوط به تزئینات جهیزیه، گل ارایی و شمع آرایی ها، دکوراتورها و کارشناس فنگ شویی برای چیدمان بهتر جهیزیه در صورت تمایل، هزینه های پر کردن یخچال عروس با مواد غذایی و خوراکی های مختلف شامل گوشت بره، گوشت مرغ، ماهی، میوه های مختلف و آبمیوه های متنوع، زعفران، ادویه جات، دسرهای تزئین شده و زیبا، نوشیدنی ها، شیرینی و شکلات، مواد غذایی دیگر مانند رب، روغن، برنج، سس ها، سبزیجات، سیب زمینی و پیاز، ماکارونی و لازانیا و ... بر عهده عروس است.
پاتختی
پاتختی به مراسمی گفته می شود که در فردای شب عروسی و در منزل مشترک عروس و داماد به صورت زنانه برگزار می شود و معمولا میهمانان عروسی، هدایای عروس و داماد را برای آنها می برند و برای آنان آرزوی خوشبختی و سعادت می کنند. پاتختی معمولا میهمانی ای دوسه ساعته است و در آن تنها میوه و شیرینی سرو می شود. هزینه های ارایشگاه عروس و لباس پاتختی عروس نیز معمولا بر عهده داماد است.
پاگشا
برخی از خانواده ها عروس خود را بلافاصله پس از مراسم عقد پاگشا می کنند، اما برخی دیگر بعد از مراسم عروسی این کار را انجام می دهند و میهمانی ای را ترتیب می دهند تا اولین ورود عروس خود به خانه مادرشوهر و پدرشوهر را گرامی دارند.
در میهمانی پاگشا خانواده داماد، عروس و خانواده عروس را برای میهمانی شام دعوت می کنند و معمولا عروس، کیک و هدیه ای دیگر را برای مادرشوهر و پدرشوهر خود تهیه می کند و برای قدردانی از آنها به آنها تقدیم می کند و خانواده داماد نیز هدیه ای که می تواند لوازم خانگی، لباس، طلا یا هدیه نقدی باشد را به عروس می دهند و ورود او به خانواده را خوش آمد می گویند.
سخن آخر:
در این مقاله سعی کردیم تمام رسم و رسوم مربوط به ازدواج و هزینه های آن را بررسی نماییم، اما مهم تر از هر رسم و رسومی تفاهم های دونفره بین عروس و داماد و خانواده هاست که خود باعث شیرینی و زیبایی ازدواج می گردد. پس هیچ لزومی بر هیچ یک از این هزینه ها نیست و بیشتر این هزینه ها برای ثبت خاطرات خوش و زیبا صرف می شوند نه اینکه خدایی ناکرده به خاطر هر یک از این رسوم، ناراحتی و تلخی ای بین عروس و داماد و خانواده ها پیش بیاید پس با دید بازتر و ذهنی منعطف به این رسم و رسوم بنگریم!
اولا هزینه ها بیشترش با داماده فقط نهار عقد با عروسه دوما داماد بیشتر سرویس جهاز مثل مبل و تلویزیون و تخت خوابم باید بده