شیراز یکی از شهرهای قدیمی و فرهنگی کشورمان است که بسیاری از سنت های قدیمی هنوز در آن رایج است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید علاوه بر رسم های رایج ازدواج، آداب و رسوم عروسی در شیراز شامل چه سنت ها و بخش هایی است. با ما همراه شوید تا به دنیای هیجان انگیز مراسم عروسی در شیراز برویم.
خواستگاری یا دلالگی
شاید واژه دلالگی از نظر شما کلمه ای با بار منفی باشد، اما در زبان شیرازی این کلمه به معنای خواستگاری است. اگر آقا پسر خود دختر مورد نظرش را پیدا کرده باشد، مساله را با خانواده خودش در میان می گذارد. در غیر این صورت خانواده داماد متناسب با فرهنگ و شرایط خود به دنبال یک دختر خانم مناسب می گردند.
مراسم خواستگاری در ابتدا تنها با حضور خانم ها انجام می شود. مادر و خواهران داماد برای ملاقات اولیه با عروس خانم و زدن صحبت هایشان به منزل آن ها می روند. در صورتی که در این مرحله خانواده ها به تفاهم برسند، مرحله خواستگاری اصلی با حضور اعضای خانواده چند روز بعد برگزار می شود.
یکی از آداب و رسوم عروسی در شیراز در شب خواستگاری، نحوه جواب مثبت دادن به داماد است. در این مراسم اگر جواب عروس مثبت باشد با شربت از مهمانان پذیرایی می شود و در صورت جواب منفی نوشیدنی دیگری مثل چایی سرو می شود!
بعد از این خواستگاری مدتی برای شناخت بیشتر عروس و داماد و البته تحقیقات خانواده ها گذاشته می شود تا تصمیم نهایی بعد از بررسی همه جانبه گرفته شود.
بله برون
مانند هر شهر و سنت دیگر، بعد از مراسم خواستگاری و دادن جواب مثبت، نوبت به بله برون می رسد. بله برون در آداب و رسوم عروسی در شیراز، توسط تعدادی از اقوام درجه یک و بزرگ ترهای فامیل انجام می شود. در این مراسم راجع به مسائل مهمی مانند مهریه، زمان عروسی، شیربها، پول حمام و غیره صحبت می شود.
یکی از رسم های جالب در بله برون شیرازی ها آن است که تمامی حرف های زده شده روی کاغذی که به آن رقعه می گویند، نوشته می شود. در پایان مراسم نیز یک روز برای خرید پارچه و دیگر وسایل مورد نیاز تعیین می شود.
تهیه جهیزیه
آداب و رسوم ازدواج در شیراز مانند هر شهر دیگر شامل خرید جهیزیه برای عروس خانم می باشد. هرچند این روزها اکثر خانواده ها از قبل وسایل مورد نیاز جهیزیه را کم کم می خرند، اما تکمیل خرید در روزهای بین مراسم بله برون تا عقد انجام می شود.
با توجه به رسم هر خانواده ممکن است تهیه جهیزیه کامل یا شامل اقلام خاصی باشد. اما در حالت کلی معمولا تهیه وسایل اصلی و جهیزیه کامل بر عهده خانواده عروس است. اگر قبل از مراسم عروسی، منزل عروس و داماد آماده باشد، جهیزیه و وسایل را داخل خانه می چینند تا عروس و داماد بعد از مراسم به منزل خودشان بروند.
مراسم سوری عقد در شیراز
یکی از هیجان انگیزترین و متفاوت ترین آداب و رسوم عروسی در شیراز، مراسم عقد سوری است. این مراسم در واقع یک دورهمی دوستانه است که در آن فقط جوان ها حضور دارند. دوستان و اقوام جوان عروس و داماد در این مراسم حاضر شده و به جشن و پایکوبی می پردازند.
در این مراسم به عروس و داماد کادو داده می شود که پارچه های مرغوب و زیبا بیشترین انتخاب مهمانان است. یکی از خاطرات شیرین شیرازی ها در مراسم عروسی همین دورهمی گرم و متفاوت آن ها است.
مراسم دست بوسون
دست بوسون از دیگر رسوم ازدواج در شیراز است که روز بعد از عقد انجام می شود. روز بعد از عقد داماد به همراه چند نفر از بزرگان فامیل برای دست بوسی مادر زن خود به منزل عروس می رود. مادر عروس نیز بعد از پذیرایی از مهمانان خود، کادوهایی را که از قبل برای داماد تهیه کرده به او می دهد.
عقد تا عروسی در شیراز
این که بین عقد تا عروسی فاصله بیفتد یا اینکه هر دو مراسم همزمان با هم انجام شود، مساله ای است که خانواده ها برای آن تصمیم می گیرند. اگر بین عقد و عروسی فاصله بیفتد، مانند هر شهر دیگر در مراسمات خاص مانند یلدا یا اعیاد، خانواده داماد برای عروس خانم هدیه تهیه کرده و به منزل آن ها می روند.
رخت برون
یکی از رسم های قدیمی عروسی در شیراز که در میان بسیاری از خانواده های شیرازی این روزها منسوخ شده است، رسم رخت برون است. این رسم چند روز قبل از عروسی انجام می شود. در این مراسم که چند روز بعد از خرید انجام می شود، خانواده داماد پارچه های مرغوبی که برای عروس خریده اند را به منزل آن ها می فرستند.
در یک روز مشخص خانم های فامیل در منزل عروس جمع شده و پارچه خریداری شده را همراه با کل و شادی و آوازهای خاصی می برند. شیرازی ها معتقدند این مراسم برای عروس و داماد خوش یمن است.
بعد از بریدن پارچه روی سر عروس نقل می پاشند و شعرهای محلی نیز می خوانند. یکی از این شعرها این است:
" هر که بشه زن کاکم مثل گل می بوسمش
یل مخمل فرنگی من خودم می دوزمش
غم خور گل عزیزم، تو گل را جونمی
هرچی دارم سی تو دارم، تو عزیز جونمی"
آب چله زنی
از دیگر آداب و رسوم ازدواج در شیراز که قبل از مراسم عروسی انجام می شود، آب چله زنی است. در این مراسم در یک شیردان مقداری اسپند، یک کلید و یک شانه می اندازند و داخل آن آب می ریزند.
عروس روی یک صندلی نشسته و تعدادی از دختران، یک مجمعه روی سر عروس می گیرند. یکی از زنان مسن فامیل که به خوش اخلاقی و مهربانی معروف است، چهل و یک مشت از آب شیردان برداشته و داخل مجمعه بالای سر عروس می ریزد.
هنگام پاشیدن آب، خانم مسن چهار قل را خوانده و نام پریزادها را می آورد. بعد از این مراسم، کل می کشند و شادی می کنند و خود را برای رفتن به مراسم عروسی آماده می کنند.
مراسم عروسی و واسونک ها
در آداب و رسوم عروسی در شیراز، هزینه مراسم و پذیرایی با خانواده داماد است. مراسم عروسی در تالارهای شیراز، باغ ها یا منزل های شخصی بزرگ برگزار می شود.
یکی از رسم های جالب در مراسم عروسی شیراز، خواندن واسونک است. واسونک شعرهای محلی است که خانم های فامیل عروس و داماد برای یکدیگر می خوانند و همراه با آن کل می کشند. این اشعار کمی حالت فخرفروشی داشته که البته بیشتر جنبه مزاح و شوخی دارد.
مثلا خواهر داماد این شعر را می خواند:
من منم و من منم و خواهر دوماد منم
جای من بالا بگیرید، اصل کاری منم!!
در جواب این واسونک ها، خواهر عروس نیز اشعاری می خواند. برای مثال خواهر عروس یا یکی از دختران فامیل می خواند:
عروس ما هل داره، نمک و فلفل داره، شیشه گلاب پهلوش، ماشالله به چشم و ابروش..
در آداب و رسوم عروسی در شیراز، هزینه مراسم و پذیرایی با خانواده داماد است. مراسم عروسی در تالارها، باغ ها یا منزل های شخصی بزرگ برگزار می شود.
پایان مراسم عروسی و بردن عروس به خانه داماد
بعد از پایان مراسم عروسی، نوبت به خداحافظی عروس از خانواده و رفتن به خانه بخت است. عروس دست پدر و مادر خود را می بوسد و از آن ها خداحافظی می کند. قباله عروسی را به پدر عروس می دهند و عروس و داماد را از زیر قرآن رد می کنند.
عروس با خواهران داماد همراهی می شود و یک یا چند نفر آینه عروس را مقابل او می گیرند. درب منزل داماد قبل از آن که عروس پا به داخل بگذارد، یک ظرف عسل جلوی عروس می گیرند، عروس انگشت خود را داخل آن زده و به در خانه نی کشد.
یکی دیگر از آداب و رسوم عروسی در شیراز هنگام ورود به خانه بخت، آن است که یک سینی که روی آن قران و یک کاسه پر از آب است قرار می دهند. در کاسه آب نارنج، شاخه گل یا برگ سبز وجود دارد. عروس قرآن را بوسیده و از زیر آن رد می شود.
ظرف آب را نیز جلوی پای عروس می گذارند، عروس قبل از ورود به خانه از روی آن عبور می کند و با پایش آن را می اندازد.
عروس و داماد بعد از ورود به خانه به حجله ای که از قبل تزئین شده و وارد می شوند. دستان یکدیگر را می گیرند و فامیل شعر و آواز و واسونک می خوانند. معمولا داماد دستان خود را روی دستان عروس قرار می دهد تا نشان دهد در زندگی نگهبان و پشتیبان عروس است.
داماد به عروس خود یک هدیه که به آن روزگشا می گویند می دهد و روی او را می بوسد. مهمانان نیز بعد از خداحافظی و تبریک به خانه خودشان می روند.
پاگشا
از دیگر آداب و رسوم عروسی در شیراز مانند شهرهای دیگر کشورمان، مراسم پاگشا است. چند روز بعد از عروسی خانواده داماد عروس و داماد و خانواده عروس را به ناهار یا شام دعوت می کند و به آن ها کادو می دهند.
بعد از خانواده داماد خانواده عروس نیز این کار را انجام می دهند. اقوام و فامیل های عروس خانم و داماد نیز بعد از مراسم، آن ها را دعوت کرده و اصطلاحا آن ها را پاگشا می کنند.
این مقالات را هم بخوانید:
