ازدواج یک پیوند مقدس بین زن و مرد است که آن ها را رسما با یکدیگر محرم کرده و آنها را برای یک عمر شریک زندگی یکدیگر می کند. این پیوند مانند هر قرارداد دیگر وظایف و قوانین بر عهده هر دو فرد گذاشته که باید آن ها در طول زندگی خود رعایت کرده و انجام دهند. از این رو بهتر است ضمن عقد ازدواج رسمی، این شروط به طور دقیق و کامل مشخص شود، تا بعد از آن در صورت بروز مشکل شک و شبهه و ابهامی وجود نداشته باشد.
شرط ضمن عقد چیست؟
با وجود آن که در قانون مدنی ایران، حقوق و تکالیف زوجین به طور دقیق مشخص شده است، با این حال ضمن عقد زن و مرد می‌توانند شروط اختصاصی خود را نیز بیان کرده و در صورتی که هر دو به توافق برسند، در عقدنامه ذکر خواهد شد. البته شرط هر چیزی که باشد نباید با شرع قانون مغایرت داشته باشد.
ثبت شروط ضمن عقد در دفاتر رسمی عقد و ازدواج بسیار مهم است. چرا که برای هر دو طرف مسئولیت آورده و آنها را ملزم به رعایت آنها خواهد کرد. بنابراین هنگام امضای عقدنامه خود مطمئن باشید که از عهده انجام چیزی که امضا می‌کنید، برخواهید آمد. همانطور که ذکر شد در صورت بروز مشکل در زندگی زناشویی، هرکدام از شروط امضا شده یک مدرک و سند رسمی بوده و زوجین ملزم به انجام آن هستند.
انواع شروط ضمن عقد
شروط ضمن عقد را می‌توان توافقات تبعی و فرعی نسبت به قرارداد اصلی یعنی ازدواج دانست. این توافقات می تواند به سود یکی از طرفین یا هردوی آن ها باشد. در واقع این شروط به عنوان تعهد فرعی به تعهد اصلی که ازدواج است، اضافه می شود. شروط ضمن عقد با توجه به مفاد آن به سه دسته کلی تقسیم بندی می شوند.
شروط مالی
این شروط همانطور که مشخص است به مسائل مالی مانند نفقه، مهریه، اجرت المثل، شرط تمکین و موارد دیگر مربوط می شود.
شروط خانوادگی
این شروط مربوط به مواردی مانند حق طلاق، حق حضانت فرزند، حق تعیین محل سکونت و غیره مربوط خواهد شد.
شروط شخصی
در این بخش هر شرطی که مورد توافق زوجین بوده و با شرع و قانون منافات نداشته باشد، می تواند ضمن عقد نوشته شود. حق تحصیل، اشتغال، خروج از کشور و موارد دیگر در این بخش نوشته خواهد شد.
چه شرایطی را می توان به عنوان شرایط ضمن عقد ثبت کرد؟
آیا هر شرطی را می توان به عنوان شرط ضمن عقد پذیرفت؟ خیر حتی اگر این شرط مورد توافق طرفین باشد، باز هم شرایطی وجود دارد که باید رعایت شود تا شروط ضمن عقد رسمیت داشته باشند.
همانطور که در بخش های بالاتر نیز اشاره شد، درخواست های زوجین تنها در صورتی قابل ثبت به عنوان شروط ضمن عقد را دارد که مخالف با شرع و قانون نباشد.
شرط باید صریح و روشن نوشته شود. در واقع در صورتی که شرط مبهم و دو پهلو باشد، ضمانت اجرایی زیادی نخواهد داشت.
شروط مورد نظر باید به طور کامل در عقدنامه و به طور الکترونیکی ثبت شود.
چرا ثبت شروط ضمن عقد مهم است؟
شروط ضمن عقد باید در دفاتر رسمی عقد و ازدواج ثبت شوند، اما اهمیت ثبت آن ها چیست؟
• ثبت شروط ضمن عقد از سو استفاده از آن ها جلوگیری می کند. در صورت بروز هرگونه مشکل، دادگاه می تواند شروط ثبت شده را به دقت بررسی کرده و از سو استفاده از ان ها جلوگیری کند.
• ثبت شروط ضمن عقد به عنوان یک ضمانت اجرایی است و هر دو طرف را ملزم به انجام آن خواهد کرد.
• ثبت هر شرطی به عنوان شروط ضمن عقد یک سند رسمی برای اثبات وجود آن ها خواهد بود. ممکن است زوجین قبل از عقد با یکدیگر به تفاهماتی برسند. این تفاهمات در صورت عدم ثبت به عنوان شروط ضمن عقد قابل اثبات نخواهد بود.
ثبت شروط ضمن عقد، در گذشته و اکنون
تا قبل از سال 1395 ثبت شروط ضمن عقد در دفاتر رسمی عقد و ازدواج الزامی نبود. در نتیجه شروط ضمن عقد رسمیت و سندین زیادی نداشت. معمولا در گذشته یا شروط جایی ثبت نمی شد یا طرفین آن را در برگه ای نوشته و زوجین و شاهدان، آن را امضا می کردند. سپس هنگام برگزاری مراسم عقد، محتوای برگه امضا شده در حاشیه عقد نامه ثبت می شد.
از سال 1395 طی بخش نامه‌ای از سوی قوه قضاییه، ثبت این شروط در دفاتر عقد و ازدواج الزامی شد. براساس این بخش نامه هر شرط زن و مرد باید در دفتر عقد و ازدواج و در سند ازدواج ثبت شود. در حال حاضر ثبت شروط ضمن عقد در دفاتر عقد و ازدواج به صورت الکترونیکی انجام می شود. برای جلوگیری از هر گونه مشکل می توانید قبل از مراسم عقد با یک وکیل راجع به این شرایط صحبت کرده و سپس با اطلاع و اطمینان خاطر شروط مورد توافق را در عقد نامه و به صورت الکترونیک ثبت کنید.
بهترین شروط ضمن عقد
بعد از آن که با انواع شروط ضمن عقد و شرایط آن آشنا شدیم، می خواهیم بدانیم بهترین شروط ضمن عقد چیست؟
وکالت در طلاق
طبق قانون جمهوری اسلامی زنان نیز می توانند مانند مردان در صورت بروز مشکلاتی در زندگی زناشویی درخواست طلاق بدهند، اما در اغلب موارد اثبات شرایط طلاق برای زنان بسیار سخت خواهد بود. از این رو یکی از بهترین شروط ضمن عقد برای زنان، وکالت در طلاق است. در این صورت زنان نیز شرایط یکسانی برای درخواست طلاق با مردان خواهند داشت.
در صورتی که بخواهید در سند عقد خود وکالت در طلاق را جز شروط ضمن عقد ذکر کنید، موارد زیر را در نظر داشته باشید.
• وکالت به صورت بلاعزل باشد. یعنی به صورت همیشگی بوده و زن هر زمان که بخواهد بتواند از آن استفاده کند.
• حق توکیل به غیر داشته باشد. تا خانم بتواند به شخص دیگری وکالت داده تا به جای ایشان امور مربوط به طلاق را انجام دهد.
• حق اسقاط در در تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی داشته باشد. در این حالت زن می تواند بعد از صدور رای دادگاه و بدون معطلی 45 روزه به دفترخانه مراجعه کرده و طلاق را ثبت کند.
• قبول بذل مهریه یعنی زن قبول کند در صورت وکالت در طلاق بخشی یا همه مهریه خود را ببخشد.
حق اشتغال
ممکن است شما نیز اطراف خود زنان زیادی را دیده باشید که تحصیلات دانشگاهی دارند اما به دلیل مخالفت همسرانشان نمی توانند بیرون از منزل کار کنند. بنابراین اگر شما نیز از جمله افرادی هستید که دوست دارید بعد از ازدواج نیز شاغل باشید، حق اشتغال نیز جز شروط مهم ضمن عقد برایتان باشد.
حق تحصیل
اگر می خواهید ادامه تحصیل دهید و فکر می کنید ممکن است همسرتان بعدا با این موضوع مشکل داشته باشد، از قبل راجع به این مساله به طور کامل با او صحبت کرده و این موضوع را به عنوان یکی از شروط ضمن عقد ثبت کنید.
حق خروج از کشور
بر اساس قانون زنان به صورت پیش فرض برای خروج از کشور در صورت تجرد نیاز به اجازه پدر و در صورت تاهل نیاز به اجازه همسر دارند. در صورتی که حق خروج از کشور برای زنان در عقد نامه ذکر نشده باشدف زنان برای خروج از کشور نیاز به تایید و اجازه همسر خود دارند. بنابراین اگر اهل سفر هستید، ورزشکارید و در مسابقات بین المللی شرکت می کنید یا ممکن است قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور، ارائه مقاله یا شرکت در سمینار را داشته باشید، حتما در شروط ضمن عقد، حق خروج از کشور را نیز ثبت کنید.
حق انتخاب محل زندگی
انتخاب محل زندگی چیزی است که در زندگی مشترک زنان و مردان باید با یکدیگر درباره آن به توافق برسند اما در صورت عدم توافق این انتخاب بر عهده مردان است. بنابراین اگر فکر می کنید ممکن است در اینده راجع به این موضوع به چالش بربخورید، شرط ضمن عقد محل زندگی برای شما مناسب خواهد بود.
حق حضانت فرزند
یکی دیگر از شروط ضمن عقد مهمی که حتما باید راجع به ان با همسر خود صحبت کرده و به توافق برسید، حق حضانت فرزند است. در ایران در صورت جدایی حضانت کودکان تا هفت سالگی با مادر است. بعد از آن برای دختران تا 9 سالگی و برای پسران تا 15 سالگی با مردان است. حق حضانت به معنای سرپرسی کودکان است. البته در صورتی که زن یا مرد یکی از شرایط سلب حضانت مانند اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، سو استفاده از کودک یا موارد دیگر را داشته باشد، حق حضانت از او سلب خواهد شد.
حق تنصیف اموال
حق تنصیف اموال یکی از قوانینی است که برای حمایت از حقوق زنان در زندگی مشترک در نظر گرفته شده است. حق تنصیف به معنای آن است که در صورت جدایی اموال زوج به صورت نصف بین زن و مرد تقسیم شود. البته این موضوع شرایط خاصی دارد.
اول آن که طلاق باید توافقی یا از طرف مرد باشد. در صورتی که درخواست دهنده طلاق زن باشد، تنصیف اموال انجام نمی شود. البته در صورتی که در شرط ضمن عقد ذکر شود که حتی در صورت درخواست زن باز هم تنصیف اموال صورت گیرد، این موضوع اعمال شده و محدودیتی وجود نخواهد داشت. همچنین این اموال مربوط به اموالی است که بعد از ازدواج و در طول زندگی مشترک تهیه شده باشد.
نحوه نوشتن و ثبت شروط ضمن عقد
برای ثبت شروط ضمن عقد دو راه وجود دارد. شما می توانید در زمان اجرای مراسم عقد، موارد و شروط مورد نظر خود را در عقد نامه ذکر کنید. همانطور که در بالا نیز اشاره شد، این کار امروزه به صورت الکترونیکی انجام می شود. در صورتی که به هر دلیلی در زمان عقد خود شروط مورد نظرتان را ثبت نکردید، بعد از عقد نیز می توانید همراه با همسر خود به دفاتر رسمی عقد و ازدواج رفته و شروط مورد نظرتان را به سند ازدواج اضافه کنید. همچنین توجه داشته باشید که شروط ضمن عقد باید کامل، واضح و روشن نوشته شده و هیچ ابهامی نداشته باشد.
چه شروطی را نمی توان در عقدنامه ثبت کرد؟
براساس قانون مدنی و به منظور حمایت از خانواده، امکان ثبت برخی شروط نیز به عنوان شروط ضمن عقد امکان پذیر نیست. این شروط شامل ویژگی های زیر خواهد بود.
• شروطی که مخالف با عقد نکاح باشد. برای مثال اگر در شرط ضمن عقد گفته شود مرد چند ماه بعد از عقد زن را طلاق دهد، این شرط غیر قانونی بوده و امکان ثبت ندارد.
• شروطی که مخالف اخلاق حسنه یا نظم عمومی باشد. برای مثال اگر مرد شرط کند که زن اجازه خروج از منزل را نداشته باشد.
• شروطی که باعث تسلط یکی از زوجین بر دیگری شود. برای مثال مرد یا زن متعهد شود تمامی اموال خود را به دیگری ببخشد.
از جمله شروطی که نمی توان در عقد نامه به عنوان شروط ضمن عقد عنوان کرد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
شرط عدم مهریه: مرد نمی تواند در شروط ضمن عقد عنوان کند که مراسم عقد و ازدواج بدون مهریه برگزار شود. مهریه یکی از شروط الزامی برای عقد و ازدواج است حتی اگر یک شاخه گل رز باشد. البته می توان پرداخت مهریه را به شرایط خاصی محدود کرد.
شرط عدم برقراری رابطه جنسی: رابطه جنسی یکی از نیازهای مرد و زن در طول زندگی مشترک است و نمی توان عدم برقراری آن را جز شروط ضمن عقد در نظر گرفت.
شرط تعدد زوجه: براساس قانونن طبق شرایط مرد می تواند چند زن داشته باشد اما نمی توان آن را به عنوان یکی از شروط ضمن عقد ثبت کرد.
شروط ضمن عقدی که به زن حق طلاق می دهد
علاوه بر شروطی که زن و مرد می توانند به عنوان شروط ضمن عقد در دفترخانه ثبت کنند، شروط دیگری وجود دارد که لازم الاجرا بوده و به طور پیش فرض با امضای سند ازدواج برای زن و مرد الزام قانونی پیدا خواهد کرد. در واقع شروط ضمن عقدی که در بالا اشاره شد به صورتی است که می توان آن را تغییر داد، شروط دیگری را به آن اضافه کرد. همچنین هرکدام از زوجین می توانند شرط طرف مقابل خود را نپذیرند. اما شروطی که در ادامه عنوان خواهد شد شروط الزامی و همراه با قوانین عقد است. در صورتی که هر کدام از موارد زیر اتفاق بیفتد، زن می تواند از همسر خود طلاق بگیرد.
• عدم پرداخت نفقه توسط شوهر به مدت شش ماه به هر دلیل
• سو رفتار یا سو معاشرت مرد به شکلی که ادامه زندگی برای مرد غیر ممکن باشد.
• جنون زوج
• ابتلای مرد به بیماری های صعب العلاج به طوری که زندگی زناشویی را برای زن بسیار سخت کند.
• اشتغال مرد به کارهایی که منافی با مصالح خانوادگی و حیثیت زن باشد، برای مثال مرد گدایی کند.
• محکومیت شوهر به حبس بیش از پنج سال یا معادل جزای نقدی آن
• اعتیاد مرد به الکل یا هرگونه مواد مخدر که مخل زندگی مشترک شود.
• ترک زندگی مشترک توسط مرد بدون هیچ دلیل موجه حداقل به مدت شش ماه
• در صورتی که بعد از گذشت حداقل پنج سال اثبات شود مرد قدرت باروری ندارد.
• زوج بدون رضایت همسر اول خود، مجددا ازدواج کرده و به تشخیص دادگاه نتواند بین همسران خود به عدالت رفتار کند.
زندگی که اولش با بحث مهریه باشه تهش معلومه چی میشه