در نظام حقوقی ایران، دو نوع ازدواج دائم و موقت به رسمیت شناخته شده اند. صیغه یا ازدواج موقت نوعی از ازدواج است که با خواندن خطبه صیغه محقق می شود و نتیجه آن هم محرمیت زن و مرد به یکدیگر است. ازدواج موقت برای آن که به صورت صحیح منعقد گردد، باید دارای دو شرط تعیین مدت و مهریه مشخص باشد.
ثبت صیغه موقت در دفترخانه ازدواج آثار مالی و غیر مالی، مانند تسهیل دریافت مهریه و شناسنامه برای فرزندان را دارد. در ادامه با بزمینه همراه باشید تا 20 سوال و جواب متداول در ازدواج موقت را بخوانیم.
جمله صیغه محرمیت چیست؟
برای اینکه صیغه منعقد شود تنها لازم است که زن و مرد جمله صیغه را بخوانند و پس از آن به ازدواج یکدیگر در می آیند و محرمیت حاصل می شود. جمله صیغه می تواند توسط مرد، زن و یا به نمایندگی از آن دو توسط وکیل قرائت شود که با توجه به اینکه چه کسی آن را می خواند عبارت های آن متفاوت است. طبق نظر برخی از مراجع تقلید ترجمه فارسی آن را هم می توان خواند و مورد قبول است. جمله صیغه از قرار زیر است:
جمله صیغه محرمیت برای زن این است: "زوجتک نفسی فی المده المعلومه، علی المهرالمعلوم" با ترجمه: "من خودم را به همسری تو در آوردم با مدت معین و با مهر معین." و سپس مرد باید پاسخ بدهد: "قبلت" یعنی "قبول کردم.
جمله صیغه برای مرد این است: "زوجت موکلتی (نام زن) نفسی، فی المده المعلومه، علی المهر المعلوم" که یعنی:"من موکلم را به ازدواج خود در آوردم در مدت و مهر مشخص شده." و در جواب آن زن باید بگوید: "قبلت التزویج" و ترجمه آن:" قبول کردم این ازدواج را" است.
جمله صیغه برای شخص سوم: "زوجت موکلتی (نام زن) موکلی (نام مرد) فی المده المعلومه علی المهر المعلوم" یعنی "موکل خودم (نام زن) را به تزویج (نام مرد) در آوردم، در مدت مشخص و با مهریه ی مشخص" و سپس به وکالت از مرد بگوید: "قبلت التزویج لموکلی (نام مرد)" که ترجمه آن "قبول کردم این ازدواج را" است.
آیا ثبت ازدواج موقت الزامی است؟
ازدواج دائم در همه شرایط باید ثبت شود اما ازدواج موقت در شرایط خاصی الزام به ثبت دارد.
صیغه نامه را می توان زن یا مرد خواند؟
از نظر شرعی مشکلی ندارد اما برای زن و مردی که صیغه نامه ندارند، ممکن است دردسرساز شود.
مدارک لازم برای ثبت ازدواج موقت چیست؟
• اصل شناسنامه عکس دار و فتوکپی
• اصل کارت ملی و فتوکپی
• شناسنامه یا کارت ملی پدر یا جد پدری زن در صورتی که دوشیزه باشد.
• حضور پدر یا جد پدری در دفترخانه در صورتی که زن دوشیزه باشد.( در صورتی که زن مطلقه یا بیوه باشد، نیازی به رضایت پدر و پدربزرگ پدری نیست و زن باید مدارک فوت همسر یا طلاق نامه همراه خود داشته باشد. همچنین در صورت فوت پدر و پدر بزرگ پدری، گواهی فوت آن‌ها باید به دفترخانه تحویل داده شود.)
در چه مواردی الزام به ثبت ازدواج موقت وجود دارد؟
همانطور که در بالا اشاره شد، جز در موارد خاص الزامی برای ثبت عقد موقت وجود ندارد. مگر در موارد زیر:
1. باردار شدن زوجه: اگر طی مدت زمان عقد موقت زن باردار شود، مرد ملزم به ثبت ازدواج موقت خواهد بود. این مساله باعث می‌شود که فرزندان ناشی از عقد موقت مانند دیگر فرزندان شخص از حقوق قانونی برخوردار شده و اثبات نسبت فرزند با پدر با مشکل مواجه نشود.
2. شرط ضمن عقد: در صورتی که شرط ضمن عقد هنگام جاری شدن خطبه عقد موقت، ثبت آن باشد، مرد ملزم به انجام آن است.
3. توافق طرفین: در صورتی که بعد از جاری شدن خطبه عقد، زن و مرد به توافق برسند که عقد خود را ثبت کنند، مرد باید آن را به طور رسمی در دفترخانه ثبت کند.
مجازات مردی که از ثبت عقد امتناع کند چیست؟
در صورتی که ثبت ازدواج موقت الزامی بوده و مرد از ثبت آن امتناع کند، ضمن الزام به ثبت آن، مرد به پرداخت جزای نقدی درجه پنج یا حبس تعزیری درجه هفت محکوم خواهد شد.
شرایط پرداخت مهریه عقد موقت در صورت عدم نزدیکی چیست؟
اگر در عقد موقت نزدیکی اتفاق نیفتد، مردم ملزم به پرداخت نصف مهریه خواهد بود. اگر تمکین زن باشد، به همان نسبت مهریه او کم می شود. در صورت عدم تمکین زن، مهریه به او تعلق نمی گیرد. اگر مرد بخواهد مدت را ببخشد، باید مهریه به طور کامل پرداخت شود.
یا صیغه نامه را می‌توان به زبان فارسی یا زبان‌های دیگر خواند؟
در صورتی که زن یا مرد بتوانند به احتیاج واجب خطبه را عربی بخوانند، خطبه باید عربی خوانده شود. در غیر این صورت خواندن خطبه به زبان‌های دیگر اشکالی ندارد. مثلا بعد از بیان مهریه و مدت زمان عقد زن بیان کند که خود را به ازدواج مرد درآورده است.
ازدواج دائم یا موقت با زن اهل کتاب (مسیحی یا یهودی) جایز است؟
ازدواج دائم با زن اهل کتاب بنابر احتیاط جایز نیست اما برای عقد موقت جایز است.
آیا با خواهر زن می توان عقد موقت انجام داد؟
تا زمانی که خواهر او همسر مرد یا در عده او باشد، جایز نیست.
آیا می توان درعقد موقت شرط پرداخت نفقه گذاشت؟
بله شرط نفقه در عقد موقت صحیح است و زوج در طول مدت عقد ملزم به پرداخت نفقه خواهد بود. در صورت عدم پرداخت نفقه زوجه می تواند با مراجعه به حاکم شرع او را ملزم به پرداخت کند اما نمی تواند عقد را فسخ کند.
آیا پسر و دختر می توانند بدون اجازه پدر دختر با یکدیگر عقد موقت کنند؟
خیر در صورت عدم رضایت پدر دختر عقد باطل بوده و جایز نیست. در صورتی که دختر در زندگی خود مستقل باشد، اجازه پدر بنابر احتیاط واجب است.
ازدواج مرد با زن زرتشتی جایز است؟
ازدواج مرد با زن زرتشتی جایز نیست.
آیا زن می تواند عقد موقت را باطل کند؟
خیر، مگر در شرایطی که مرد به زن وکالت در بذل مدت داده باشد یا بعد از جاری شدن خبطه مرد در یک وکالت نامه این اذن را به زن داده باشد.
اگر مرد وکالت بذل مدت به زن نداده باشد، زن چگونه می‌تواند صیغه را باطل کند؟
زن با استناد به وضعیت عسر و حرج و براساس ماده 1130 قانون اساسی می تواند دادگاه خانواده مراجعه کند. در صورت احراز عسر و حرج زن در ادامه زندگی مشترک، زوج ملزم به بذل مدت زمان باقی مانده خواهد شد.
آیا ثبت ازدواج موقت نیاز به شاهد دارد؟
در صورتی که بخواهید عقد موقت را در دفترخانه ثبت کنید، باید ابتدا آزمایش های لازم را انجام داده و ثبت عقد را با حضور سه شاهد انجام دهید. در صورتی که بخواهید تنها خطبه عقد خوانده شود، نیازی به حضور شاهد نیست.
آیا ازدواج موقت افراد قابل پیگیری است؟
ازدواج موقتی که اکنون در جامعه عرف است، جایی ثبت نشده و قابل پیگیری نیست. یعنی نمی توان استعلام گرفت که شخص قبلا ازدواج موقت داشته است یا خیر. در صورت ثبت ازدواج موقت در دفترخانه، بله ازدواج موقت نیز قابل پیگیری خواهد بود.
آیا صیغه 99 ساله در شناسنامه درج می شود؟
عقد موقت بر اساس مدت زمان مشخص توسط زوج و زوجه می تواند از چند ساعت تا چند سال باشد و در شرایط آن تاثیری ندارد. یعنی عقد موقت 99 ساله نیز نیازی به ثبت در شناسنامه ندارد و عقد دایم محسوب نمی شود.
آیا در ازدواج موقت، زوجین از یکدیگر ارث می برند؟
در ازدواج موقت، زوجین از یکدیگر ارث نخواهند برد. اما به موجب قانون مدنی، هرشخص می تواند، یک سوم از اموال خود را وصیت نماید که در ازدواج موقت نیز دریافت ارث معمولا بدین صورت بوده و اگر صیغه موفت در دفترخانه ثبت گردد و شرط وصیت در آن ذکر شود، مراحل دریافت آن با سهولت بیشتری انجام می گیرد.
